Wydział powstał w wyniku decyzji Ministerstwa Oświaty o udzieleniu zezwolenia na otwarcie w Częstochowie Wyższej Szkoły Technicznej z dn. 11.02.1949 r. Projekt uruchomienia Uczelni i Wydziału sankcjonowało Zarządzenie Ministra Oświaty z dnia 17.07.1949 r. i na jego podstawie w dniach 12-17.09.1949 r. przeprowadzono pierwsze zapisy kandydatów, a w dniach 20-24.09.1949 roku pierwsze egzaminy wstępne do Szkoły Inżynierskiej. Informacje o trybie powoływania Uczelni dotyczą także historii Wydziału Metalurgicznego, bowiem już na Wydziale Mechanicznym utworzono Katedrę Technologii Metali pod kierownictwem doc. mgr inż. Wacława Sakwy, która między innymi weszła w skład uruchomionego z dniem 1.09.1950 r. Wydziału Metalurgicznego.

Pierwszym dziekanem Wydziału został doc. mgr inż. Wacław Sakwa. Studia na pierwszym roku trzyletnich studiów inżynierskich w roku akad. 1950/51 rozpoczęło 46 studentów. Pierwsze Katedry na Wydziale Metalurgicznym były powoływane rozporządzeniami pierwszego Rektora Szkoły Inżynierskiej doc. dr inż. Jerzego Kołakowskiego. Stan katedr i zakładów ustaliło Zarządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego z dn. 11.02.1953 r. powołujące Katedrę Metaloznawstwa, Katedrę Metalurgii Surówki i Katedrę Technologii Odlewnictwa. W skład Wydziału weszły ponadto Katedry, obsługujące całą Uczelnię: Katedra Chemii Fizycznej i Elektrochemii, Katedra Matematyki, Katedra Ekonomiki i Organizacji Przemysłu, Katedra Elektrotechniki.

W pierwszych latach działania Uczelnia miała trzyletni program kształcenia inżynierów. Zgodnie z tym programem pierwsze egzaminy dyplomowe na Wydziale Metalurgicznym zostały przeprowadzone w dniach 25-27.01.54 r. W pierwszym dniu dyplom obroniło 10 absolwentów o specjalności walcownictwo. Dyplom inżyniera z nr 1 uzyskał Stanisław Broda. W drugim dniu dyplomy uzyskało 5 absolwentów o specjalności metalurgia, a w ostatnim – 10 absolwentów o specjalności odlewnictwo.

Nabór studentów na studia 3-letnie został zakończony w 1953/54 r. akademickim. Od 1954/55 wprowadzono na Uczelni jednolite studia czteroletnie, przygotowujące zamianę Wyższej Szkoły Inżynierskiej na Politechnikę. Formalnie nastąpiło to uchwalą Rady Ministrów z dn. 3.09.1955 r., a uchwałą Prezydium Rządu nastąpiło przekazanie Politechnice uprawnień do nadawania dyplomów magistra inżyniera (Monitor Polski z dn. 21.09.1955 r.).Ostatnie dyplomy inżynierów po studiach trzyletnich wydano na Wydziale w 1959 r. i łączna ilość absolwentów tych studiów wynosi 243.

W roku 1954/55 zorganizowano po raz pierwszy wewnętrzne studium magisterskie dla pomocniczych pracowników naukowych. Pierwszymi absolwentami tych studiów byli niż. Władysław Wolkenberg (dyplom magistra inżyniera nr 1 na Wydziale), oraz inż. Janusz Walarowski (dyplom nr 2). Uroczyste wręczenie dyplomów magistrom inżynierom-absolwentom pierwszego kursu magisterskiego odbyło się 1.10.1956 r. W następnych latach (od r. 1957/58) organizowano czterosemestralne studia magisterskie, w których mogli brać udział także absolwenci inżynierowie pracujący w przemyśle. Łącznie do 1987 r. tym systemem studiów uzyskało dyplomy magistrów inżynierów 110 absolwentów.
Dalsze zmiany organizacyjne na Wydziale wprowadziło Zarządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 12.12.1956 r. Przekształcono Katedrę Metalurgii Surówki na Katedrę Metalurgii Żelaza i Katedrę Chemii Fizycznej i Elektrochemii na Katedrę Chemii Fizycznej. Powołano Katedrę Przeróbki Plastycznej Metali. W latach tych ukształtowały się wyraźnie trzy specjalności dydaktyczne i naukowe Wydziału: odlewnictwo, przeróbka plastyczna stali oraz metalurgia surówki i stali.

W roku akademickim 1961/62 utworzono Wieczorowe Studium Zawodowe Metalurgii Żelaza (Zarządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 1.07.1961 r.), a w roku akadem. 1962/63 Wieczorowe Studium Zawodowe Górnictwa Rud. Były to studia czteroletnie i w latach 1966-86 dyplomy inżynierów hutników o specjalnościach metalurgia surówki i stali, odlewnictwo i przeróbka plastyczna stali uzyskało 377 absolwentów, natomiast na specjalności podziemna eksploatacja złóż kopalin – 155 absolwentów (1967-75). Łącznie wieczorowe studia inżynierskie na kierunkach hutnictwo, górnictwo i ceramika ukończyło 549 absolwentów.

Na podstawie Zarządzenia Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 9.07.1963 r. zostały utworzone na Wydziale Metalurgicznym Katedry: Chemii Ogólnej oraz Pieców Przemysłowych. Tym samym zarządzeniem Katedra Ekonomiki i Organizacji Przemysłu została przekształcona na Katedrę Ekonomii Politycznej. Ilość specjalności prowadzonych na Wydziale zwiększyła się o specjalność piece przemysłowe i energetyka hutnicza.

W dniu 28.07.1964 ukazało się Zarządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego (Monitor Polski 1964 nr 52) uprawniające Wydział do nadawania stopni naukowych doktora nauk technicznych. Pierwsze obrony prac doktorskich na Wydziale Metalurgicznym odbyły się 3.10.1968 r. Uchwałą Rady Wydziału stopień doktora nauk technicznych otrzymali: mgr inż. Fryderyk Knap, mgr inż. Stefan Morel i mgr inż. Edward Terlecki. Promotorami byli: prof. Mikołaj Kowalewski, dr Witold Żółkowski i prof. Zbigniew Wernicki.

W związku z utworzeniem Wydziału Elektrycznego (Zarządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 7.03.1966 r.) przeniesiona została na ten wydział Katedra Elektrotechniki. W tym samym czasie Katedra Chemii Fizycznej została przemianowana na Katedrę Fizykochemii Metali. Wieczorowe Studium Zawodowe z zakresu Chemii, prowadzące tylko I i II rok studiów. Z dniem 1.09.1968 r. Katedra Metalurgii Żelaza została przemianowana na Katedrę Metalurgii Surówki i Stali. W roku akadem. 1968/69 powołana została nowa, piąta specjalność metaloznawstwo i obróbka cieplna.

W październiku 1969 r. rozpoczęto budowę pawilonu B dla Wydziału Metalurgicznego. Budowa tego pawilonu o kubaturze 46 tys. m3 i powierzchni 10.000 m2 została zakończona w 1976 r., natomiast w latach 1978/79 wybudowano pawilon A o kubaturze 24,5 tys. m3 i powierzchni użytkowej 4-7 tys. m2. Łącznie z halą laboratoryjną C1 zostały tą drogą zapewnione bardzo dobre warunki lokalowe dla funkcjonowania Wydziału.

W wyniku reorganizacji Uczelni w 1970 r. (Zarządzenie Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego z dnia 23.05.1970 r.) wprowadzono Instytuty powstałe z połączenia Katedr, które przemianowano na zespoły (następnie zakłady). Na Wydziale Metalurgicznym utworzono dwa Instytuty: Instytut Metalurgii z zakładami: Metalurgia Surówki i Stali, Gospodarka Cieplna i Budowa Pieców, Chemia Ogólna i Fizykochemia Metali oraz Instytut Technologii Metali z zakładami: Fizyka Metali i Metaloznawstwa, Przeróbka Plastyczna i Odlewnictwo. Reforma programów nauczania wprowadziła nomenklaturę specjalności na kierunku "Hutnictwo" a mianowicie: Metalurgia surówki i stali, Gospodarka cieplna i budowa pieców, Fizyka metali i metaloznawstwo, odlewnictwo. W wyniku tych decyzji z Wydziału Metalurgicznego wyłączone zostały Katedry obsługujące także inne wydziały i utworzono samodzielne Instytuty.

W roku akademickim 1973/74 uruchomiono Zawodowe Wieczorowe Studium Kierunku Chemicznego ze specjalnością technologia ceramiki. Studia te, realizowane z pełnym cyklem kształcenia ukończyło 17 absolwentów (1978 r.).

W październiku 1973 r. powołano pierwsze Studium Doktoranckie na Wydziale Metalurgicznym. W latach 1973/78 doktoraty uzyskało 4 słuchaczy tego studium. Zarządzeniem Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 23.09.1977 r. powołano Instytut Energetyki Hutniczej o charakterze międzywydziałowym i włączono Instytut Fizyki do Wydziału Metalurgicznego. W 1978 r. Instytut Energetyki Hutniczej został także organizacyjnie przyłączony do Wydziału Metalurgicznego. W wyniku tych i wcześniejszych przedsięwzięć w r. akad. 1978/79 utworzyła się następująca struktura organizacyjna Wydziału:

1. Instytut Metalurgii z zakładami: Metalurgia Żelaza, Fizykochemia Metali, Chemia ogólna i analityczna;
2. Instytut Technologii Metali z zakładami: Odlewnictwo, Fizyka metali i metaloznawstwo, Przeróbka Plastyczna;
3. Instytut Energetyki Hutniczej z zakładami: Hutnicza gospodarka cieplna, Budowa pieców, Plazmotermia niskotemperaturowa;
4. Instytut Fizyki technicznej.

Od tego roku akademickiego obowiązywała nazwa specjalności: Metalurgia surówki i stali, Fizyka metali i metaloznawstwo, Przeróbka plastyczna, Odlewnictwo oraz Gospodarka cieplna i budowa pieców (ze specjalizacją Plazmometalurgia niskotemperaturowa).

Zarządzeniem Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 17.05.1980 r.) Wydziałowi Metalurgicznemu nadano prawa habilitowania w obszarze metalurgia. Pierwsza rozprawa habilitacyjna została przeprowadzona na Wydziale w dniu 10.07.1980 r. i stopień naukowy doktora habilitowanego uzyskała doc. dr inż. Stefania Stachura.

Do dn. 19.10.93 r. na Wydziale zostało przeprowadzonych 9 rozpraw habilitacyjnych w tym 8 pracowników Wydziału. Z dniem 31.05.93 r. Wydział posiada także prawo habilitowania w obszarze inżynieria materiałowa.

W 1982 r. nastąpiła ponowna reorganizacja Wydziału, w wyniku której w miejsce instytutów powstała struktura katedralna: zlikwidowano Instytut Metalurgii i powołano: Katedrę Metalurgii Żelaza, Katedrę Fizykochemii Metali i Katedrę Chemii Ogólnej; zlikwidowano Instytut Technologii Metali i powołano: Katedrę Odlewnictwa, Katedrę Fizyki Metali i Metaloznawstwa, Katedrę Przeróbki Plastycznej Metali: Instytut Energetyki Hutniczej przemianowano na Katedrę Energetyki Hutniczej, Instytut Fizyki przemianowano na Katedrę Fizyki. W późniejszym czasie Katedra Energetyki Hutniczej została przemianowana na Katedrę Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska, a Katedra Metalurgii Żelaza na Katedrę Metalurgii (1993 r.).

Historia zmiany nazwy Wydziału przedstwia sie następująco: